هوش مصنوعی و کاربرد آن در حوزه مالی و حسابداری

 

هوش مصنوعی ترکیبی از علوم : کامپیوتر، فیزیولوژی، فلسفه، ریاضیات، آمار و زبان شناسی است که سعی دارد ویژگی های انسانی را از طریق یک سیستم کامپیوتری شبیه سازی کند.

هنوز تعریف دقیقی برای هوش مصنوعی ارائه نشده است و در واقع هوش مصنوعی به هوشی گفته می شود که یک ماشین در شرایط مختلف از خود نشان میدهد یا به بیان دیگر سیستم هایی که می توانند واکنش هایی شبیه رفتار انسان مثل درک شرایط پیچیده، تفکری، استدلالی و در نهایت پاسخ به آنها برای حل مسائل را داشته باشند.

جان مکارتی دانشمند آمریکایی علوم کامپیوتر و نویسنده کتاب معروف "فرموله کردن احساسات عمومی" میگوید:

«یک عامل هوشمند سیستمی است که با شناخت محیط اطراف خودش شانس موفقیت را بعد از تحلیل و بررسی افزایش میدهد».

کاربرد هوش مصنوعی

از گوشی موبایل با تشخیص چشم تا نور صفحه گوشی یا تلویزیون که متناسب با نور محیط تنظیم میشود، در واقع ماشین هایی که خودشان، خودشان را کنترل می کنند

هر سیستم هوشمندی حداقل بر یکی از چهار رکن زیر قرار دارد :

• یا به طور منطقی فکر می کند.
• یا به طور منطقی عمل می کند.
• یا مثل انسان فکر می کند.
• یا مثل انسان عمل می کند.

شاید بتوان این تعریف را برای هوش مصنوعی به کار برد:

هوش مصنوعی یعنی مطالعه اینکه چگونه میشود کامپیوترها را وادار به کارهایی کرد که در حال حاضر انسانها آن را بهتر یا صحیح تر انجام میدهند.

نتیجه استفاده از هوش مصنوعی:

• افزایش سرعت پردازش
• افزایش سرعت تحلیل
• دقت بالای پردازش و تحلیل

همچنان که در  این عصر (عصر سرعت در ارتباطات و انتقال اطلاعات) همه چیز به سرعت در حال تغییر است و دنیای تجارت هم همین روند را دنبال می کند، نسل جدید کاربران، کارفرمایان را مجبور به ایجاد روشهای جدید کسب و کار در دنیای مدرن کرده اند. با افزایش داده ها منابع اطلاعاتی بیشتری نسبت به قبل در دسترس صاحبان مشاغل قرار گرفته است. منابع اطلاعاتی در دهه های گذشته به صورت سنتی بود و یک مدیرمالی و حسابدار وظایف محدودی داشت. ولی با توجه به تغییرات سریع دنیای تجارت نقش امور مالی هم به سرعت در حال تغییر است. در ایران نیز وظایف و مسئولیت و نقش مدیران مالی در دهه های اخیر دچار تحول اساسی و نقششان پر رنگ تر از قبل شده است.

برخی وظایف مدیران مالی که در گذشته به دلیل فقدان منابع اطلاعاتی به آن توجه نمیشد:

• آنالیز و تحلیل صورتهای مالی به صورت دوره ای
• پیش بینی و تحلیل رویدادهای آتی
• محاسبه ریسک و ...

کاربرد هوش مصنوعی در حوزه مالی و حسابداری:

کاربرد هوش مصنوعی در حوزه مالی و حسابداری شامل تحلیل و پیش بینی آینده ، بودجه و کنترل لحظه‌ای و آنالیز اطلاعات عملیاتی شرکت میشود.

از مزایای غیرقابل اغماض به کارگیری هوش مصنوعی در حوزه مالی و حسابداری تحلیل و پیش بینی آینده می باشد که در ذیل می توان به برخی از این موارد اشاره نمود :

   1- ورشکستگی

    2- سوددهی

    3- مدیریت تولید

    4- حسابرسی و تداوم فعالیت

    5- بازاریابی

    6 -کنترل و کشف تقلب

    7- برآورد بهای تمام شده کالای فروش رفته (ب ت ش ک ف ر)

    8- اعتبار دهی

 

مثالی برای کشف تقلب :

یکی از فایده های استفاده از هوش مصنوعی در حسابداری کمک به رعایت مقررات است. چون تمام گردش ها و پردازش ها به صورت خودکار انجام می شود. به همین دلیل تمام گزارشات (برون سازمانی، داخلی و مدیریتی و مالیاتی) حاوی اطلاعاتی است که دقت آنها تضمین شده است.

از دیگر فواید هوش مصنوعی شناسایی داده های مختلف و دسته بندی و ارجاع به سرپرست حسابداری مربوطه است. یا حتی پردازش حسابهای پرداختی و مطالبات که نتیجه اش مدیریت مالی بهتر می باشد. مغایرتهای بانکی که به صورت ترکیبی می تواند عمل کند و ...

هوش مصنوعی باعث پررنگ تر شدن نقش حسابداران میشود و هنگام به کارگیری هوش مصنوعی در حوزه مالی، حسابداران و مدیران مالی می توانند به مشاوره و وظایف کلان دیگر بپردازند.

مهارتهای لازم برای حسابداران در هوش مصنوعی :

• توانایی روبرو شدن با چالش های اتوماسیونی (میتوان برای سرعت بیشتر و کاهش هزینه یک اتوماسیون مالی پیاده سازی کرد)
• مهارت تفسیر داده ها که برای هر مشتری با توجه به سیاست شرکت متفاوت است. (حسابدار باید در مدیریت داده ها، تجربه تحلیل آماری، احتمال و استدلال استقراضی مهارت داشته باشد)

گفتیم که هوش مصنوعی بر اساس یکی از این چهار پایه استوار است : فکر منطقی، عمل منطقی، تفکر انسانی، عمل انسانی

عموم نرم افزارهای حسابداری بر پایه عمل منطقی فعالیت می کنند و در پاره ای از موارد مثل انسان عمل می کنند. در واقع با توجه به داده ها خروجی منطقی میدهند.

این خروجی ها باعث مشاهده وضعیت نسبی شرکت و تصمیم های سریع و لحظه ای و ... می شوند.

نرم افزارهای مالی موجود در بازار امروز عموما عملگرا هستند و حتی توانایی گزارشات مالی متفاوت از نظر نوع فعالیت و حتی دسته بندی های متفاوت حسابها را ندارند. در واقع یک منطق داده محور به صورت پیش فرض برای عموم آنها تعریف شده و در نهایت بر اساس آن منطق عمل می کنند. گاها بدون در نظر گرفتن سیاست شرکت یا فعالیت و یا غیرقابل انعطاف بودن مقابل شرایط حاکم بر بازار، تا زمانی که شرایط حاکم، به عرف یا قانون تبدیل نشود تغییر در آنها به وجود نمی آید. به بیان دیگر اینکه تا وقتی در مورد یک مسئله احساس نیازی پیدا نشود ، تغییر خاصی رخ نمیدهد و این احساس نیاز یعنی توقف لحظه ای فعالیت و یا تحلیل آن فعالیت در یک مجموعه.

برای توضیح این مساله میتوان تغییرات نرم افزاری از 20 سال گذشته تا کنون که شاهد تبدیل شدن نرم‌افزارهای تحت  DOS به WINDOWS و عملیات مربوط به انبار و خرید و فروش و ... را به عنوان مثال بیان نمود.

می دانیم که دسترسی سریع به گزارشات اساسی و یا حیاتی برای یک شرکت ضامن بقا یا رقابت مستمر و مداوم و همچنین ضامن پیشی گرفتن در عرصه رقابت است. یک مدیر برای تصمیم گیری نیاز به جزئیات ندارد و در صورت لزوم، جزئیات وارد مرحله تصمیم گیری میشود. چکیده اطلاعات برای یک مدیر در سطح کلان مفهوم پیدا می کند و مدیری که با جزئیات روبرو شود عملا از کلیات موثر بر تصمیم گیری برای منافع اقتصادی فارغ میشود. جزئیات معمولا برای سطوح پایین تر مطرح می باشد. دسترسی به این کلیات به دلیل عدم وجود منطق تهیه گزارشهای کلان مانند ترازنامه ها، سود و زیان، گردش وجه نقد زمانبر و هزینه بر میباشد.

در واقع یک مدیر با دیدن و کنار هم قرار دادن این اطلاعات کلی می تواند در یک لحظه تصمیم درست و بجایی بگیرد. چالش اصلی مدیران این است که با توجه به حجم فعالیت و سرفصل های تعریف شده حسابهای شرکت، تهیه این صورتها از چند روز تا چند هفته زمانبر است.

دغدغه ها و چالش های دیگر مدیران:

چگونه بعد از تهیه این گزارشات باید مطمئن بود که خطای انسانی صورت نگرفته؟

چگونه باید مطمئن بود که اطلاعات مبنای تهیه این صورتها صحیح بوده است؟

هزینه فرصت از دست رفته را چگونه می توان محاسبه و جبران نمود (به دلیل اینکه معیاری برای تعیین میزان اثربخشی آن به لحاظ ریالی وجود ندارد)

 

پاسخ به تمام سوالات و چالشهای مطرح شده را در آینده می توان شاهد بود که آیا نرم افزارهای مالی می‌توانند گامی به سوی پیشبرد این اهداف بردارند یا خیر؟

 

نام نویسنده :مدیر سایت