مقدمه
شرکت ها به دلایل مختلفی افزایش سرمایه می دهند که از جمله آن ها؛ اصلاح ساختار سرمایه شرکت و افزایش ظرفیت وام گیری، تأمین مالی طرح های افزایش ظرفیت تولیدی، تأمین مالی پروژه های بهینه سازی و ... است. در واقع راه های زیادی برای افزایش سرمایه وجود دارد از جمله افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی سهامداران، سود انباشته از محل صرف سهام و ... که تجدید ارزیابی دارایی ها نیز یکی از این روش ها به شمار می آید و از میان همه آن ها به دلایلی که در ادامه ذکر میگردد افزایش سرمایه شرکت ها از محل تجدید ارزیابی دارایی ها از کمترین درجه اهمیت برای شرکت برخوردار است.
افزایش سرمایه چیست؟
در یک نگاه کلی شرکت ها به منظور تأمین منابع مورد نیاز برای طرح های توسعه ای و همچنین پاسخگویی به نیاز خود به نقدینگی، اقدام به افزایش سرمایه می کنند. در واقع تغییر در میزان سرمایه یکی از روش های تأمین مالی شرکت هاست. در برخی مواقع نیز این راهکار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع روش های افزایش سرمایه کدامند؟
می توان 4 دسته کلی برای افزایش سرمایه شرکت ها در نظر گرفت که شامل موارد زیر میباشد:
P افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها.
P افزایش سرمایه از محل سود انباشته.
P افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران.
P افزایش سرمایه به روش صرف سهام.
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها چیست؟
تجدید ارزیابی به زبان ساده یعنی ارزش گذاری مجدد و در فرایند تجدید ارزیابی دارایی ها در شرکت ها، ارزش روز دارایی ها (شامل دارایی های ثابت، دارایی های نامشهود و سرمایه گذاری ها) مورد بازبینی و محاسبه مجدد قرار می گیرد.
در واقع تجدید ارزیابی، جایگزینی ارزش منصفانه دارایی های ثابت در تاریخ های تجدید ارزیابی به جای ارزش تاریخی آن هاست. از آنجا که گزارش دارایی های به بهای تمام شده تاریخی ثبت می شود، ممکن است ارزش جاری دارایی های شرکت با ارزش دفتری آن ها تفاوت قابل ملاحظه ای داشته باشد، تجدید ارزیابی دارایی ها میتواند به شفافیت و مربوط بودن صورت های مالی کمک نماید. به دلیل نوظهئر بودن این نوع افزایش سرمایه در بازار سرمایه کشور ابعاد، پیامدها و اثرات آن به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است. گرچه افزایش سرمایه از این محل مزایایی همچون افزایش نسبت مالکانه و افزایش ظرفیت استقراضی را به همراه دارد، اما کاهش بسیاری از نسبت های مالی، کاهش نرخ رشد شرکت اعم از نرخ رشد داخلی و نرخ رشد قابل تحمل (پایدار)، کاهش ارزش ذاتی سهم و کاهش نسبت P/E، در کنار افزایش ریسک و بازده مورد انتظار سهامداران از جمله پیامدهای آن است.
دلایل افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
چه شرکت ها و موسساتی به این نتیجه می رسند که سرمایه خود را از محل تجدید ارزیابی دارایی ها افزایش دهند:
1- شرکت هایی با حاشیه سود مطمئین و وضعیت عملیاتی خوب.
2- شرکت های دچار بحران مالی اغلب ورشکسته (مشمول ماده 141).
3- بانک ها و بیمه ها و موسسات مالی.
P شرکت هایی با حاشیه سود مطمئن و وضعیت عملیاتی خوب.
گاهی شرکت هایی قدیمی که سرمایه اسمی کمی دارند به منظور استفاده از ظرفیت بدهی خود و دریافت تسهیلات مالی بیشتر اقدام به افزایش سرمایه از این محل می کنند. افزایش سرمایه برای چنین شرکت هایی که از نظر عملیاتی وضعیت با ثبات و مطمئنی دارا بوده و از حاشیه سود قابل توجه برخوردار هستند مطلوب است و می تواند ظرفیت استفاده از بدهی شرکت ها را افزایش داده و منافع بیشتری را برای سهامداران فراهم آورد.
P شرکت های دچار بحران مالی.
شرکت های مشمول ماده 141 قانون تجارت برای خروج از شرایط ورشکستگی اقدام به این کار میکنند. همچنین شرکت های دارای نسبت بدهی بالا (بدهی به حقوق صاحبان سهام) توانایی دریافت وام جدید را ندارند، اقدام به این افزایش سرمایه میکنند.
بنابراین شرکت با افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها وضعیت ساختار سرمایه را سر و سامان داده و با کاهش نسبت زیان انباشته به سرمایه از مشمولیت قانون ورشکستگی (ماده 141 قانون تجارت) خارج می گردد؛ همچنین میتواند برای تأمین مالی مجدد از محل دریافت وام های جدید، نیز اقدام کند اما این کار با افزایش هزینه های مالی همراه است. اگر در ادامه شرکت عملکرد مناسبی نداشته باشد افزایش هزینه های مالی می تواند بار دیگر بر مشکلات شرکت افزوده و بحران شرکت را شدیدتر کند.
P بانک ها و بیمه ها.
برای بانک ها و بیمه ها افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها می تواند مفید باشد. زیرا در بانک ها افزایش سرمایه اسمی در ترازنامه موجب بهبود نسبت کفایت سرمایه و افزایش قدرت وام دهی میگردد. همچنین در بیمه ها نیز افزایش سرمایه اسمی میتواند قدرت بیمه ها را برای افزایش میزان سرمایه گذاری بالا ببرد.