شرایط احراز هزینه قابل قبول مالیاتی

مقدمه

امروزه تمامی کسب و کارها و بنگاه‌های اقتصادی به منظور کسب درآمد و انجام فعالیت‌های خود اعم از تولیدی، بازرگانی، خدماتی و ... و هزینه های مختلفی دارند که بر اساس اصول و قوانین حسابداری در سرفصل‌های خاصی طبقه‌بندی می‌شوند و در پایان دوره مالی، با کم کردن هزینه ها در طول دوره از درآمدهای به دست آمده، درآمدهایی که مالیات به آنها تعلق می‌گیرد مشخص می‌شوند و با توجه به اهمیت و نقش هزینه‌ها در میزان درآمد یا سود مشمول مالیات، سازمان امور مالیاتی هزینه‌های اعلام شده توسط مودیان و صاحبان کسب و کار را با توجه به قانون مالیات‌های مستقیم و بخشنامه‌های صادرشده مورد بررسی قرار می‌دهد.

 

هزینه های قابل قبول

هزینه ها به عنوان یکی از عواملی که درآمد را کاهش می‌دهد مورد توجه سازمان امور مالیاتی قرار می گیرند. بسیاری از واحد های تجاری خصوصا حسابداران شرکت های حقوقی با اضافه تر نشان دادن هزینه ها تلاش بر کمتر نشان دادن درآمد و پرداخت مالیات کمتر دارند.

سازمان امور مالیاتی هزینه هایی را که دارای شرایط خاصی باشند، هزینه تلقی میکند و مبنای تصمیم گیری کارشناسان مالیاتی در قبول یا رد هزینه ها، معمولا تطبیق یا عدم تطبیق هزینه ها با معیارها و ضوابط ذکر شده در قانون مالیات های مستقیم است.

هزینه های قابل قبول هزینه هایی هستند که در حدود متعارف و دارای اسناد و مدارک مثبته باشند تا مورد تائید ممیز مالیاتی قرارگیرند.

هزینه های مربوط به درآمدهایی که به موجب قانون مالیات های مستقیم از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می شود، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند.

 

ماده 147 قانون مالیات های مستقیم

مطابق ماده 147 قانون مالیات های مستقیم، هزینه های قابل قبول برای تشخیص درآمدی که شامل مالیات است عبارت است از هزینه ­هایی که در حدود متعارف وابسته به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد مؤسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب های مقرر باشد. لازم به ذکر است در مواردی که هزینه ای در قانون مالیات ها پیش بینی نشده یا بیش از حد نصاب های مقرر بوده، ولی پرداخت آن به موجب قانون یا مصوبه هیات وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

تبصره یک ماده 147: کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع (95 ق.م.م) این قانون که مکلف به نگهداری دفاتر می‌باشند در حکم موسسه محسوب می‌شوند همچنین هزینه های قابل قبول مالیاتی درمورد سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است.

تبصره دو ماده 147: هزینه های مربوط به درآمدهایی که به موجب این قانون از پرداخت مالیات معاف و مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌شود به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی‌شوند.

تبصره سه ماده 147: پذیرش هزینه های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود از مبلغ 50.000.000 ریال به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه بانکی خواهد بود.

مطابق بخشنامه شماره 200/69/131 مورخ 1396/10/04، باتوجه به سوالات و ابهامات مطرح شده در خصوص اجرای مفاد حکم مذکور در تبصره 3 ماده۱۴۷ قانون مالیات های مستقیم مصوب 1394/04/31 و به منظور اتخاذ وحدت رویه بدین وسیله مقرر می­دارد:

(نظر به اینکه در تبصره فوق به صورت صریح هزینه ­های پرداختی مورد حکم قرار گرفته است، بنابراین نصاب مندرج در تبصره فوق صرفا در خصوص هزینه های پرداختی که به صورت نقدی و بیش از پنجاه میلیون ریال (50.000.000) بوده، جاری است. لذا در صورتی که هزینه­ های پرداختی نقدی بیش از پنجاه میلیون ریال که از طریق سیستم بانکی مؤدی انجام نشده باشد، از نظر مالیاتی قابل قبول نخواهد بود. این حکم به سایر هزینه­ های انجام شده که از سایر طرق تسویه و یا تهاتر می­ گردد، قابل تسری نخواهد بود.)

 

ماده 148 قانون مالیات های مستقیم

1. قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.

2. هزینه های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات استخدامی موسسه به شرح زیر:

       الف) حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیر نقدی (مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما).

       ب) مزایای غیر مستمر اعم از نقدی و غیر نقدی از قبیل خواربار، بهره وری، پاداش، عیدی، اضافه کار، هزینه سفر و فوق العاده مسافرت.

       ج) هزینه های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان.

       د) حقوق بازنشستگی وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوعه مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط.

       ه) وجوه پرداختی به سازمان تامین اجتماعی طبق مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه درصد حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان.

       و) معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین مابه التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تامین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می شود.

       ی) پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک دوازدهم معافیت موضوع ماده 84 قانون مالیات های مستقیم.

3. کرایه محل موسسه در صورتیکه اجاری باشد، مال الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر اینصورت در حدود متعارف. 

4. اجاره بهای ماشین آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاری باشد.

5. مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب و مخابرات و ارتباطات.

6. وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه.

7. حق الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداری ها و وزارتخانه ها و موسسات دولتی و وابسته به آنها پرداخت می شود (به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات هایی که موسسه به موجب مقررات قانون مالیات ها ملزم به کسر از دیگران و پرداخت آن می باشد و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداری ها پرداخت می گردد).

8. هزینه های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب و نشریات و لوح فشرده، هزینه های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت شرکت.

 

آئین نامه اجرایی مقررات مربوط به بند 8 ماده 148 اصلاحی قانون مالیات های مستقیم

هزینه های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب، نشریات و لوح های فشرده، هزینه های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت مؤسسه از ابتدای سال ۱۳۸۱ با رعایت موارد زیر جزء قابل قبول در حساب مالیاتی محسوب خواهد شد.

 

الف: هزینه های تحقیقاتی

فهرست طرح یا طرح های تحقیقاتی انجام شده یا در دست اجرا، به اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه شده باشد. طرح یا طرح های تحقیقاتی باید منحصرا مربوط به فعالیت و در راستای تحصیل درآمد مؤسسه باشد. اسناد و مدارک مثبته انجام هزینه طرح یا طرح های تحقیقاتی به همراه ریز هزینه به اداره امور مالیاتی ارائه شود.

ب: هزینه های آزمایشی و آموزشی

هزینه های آزمایشی و آموزشی از جمله هزینه های حضور در کنگره ها و همایش های علمی وآموزشی، آموزش‏های ضمن خدمت کارکنان، دوره های کوتاه مدت تخصصی و سایر موارد مشابه، که مرتبط با فعالیت مؤسسه باشد.

ج: هزینه های خرید کتاب، نشریات و لوح های فشرده

هزینه های خرید کتاب، نشریات و لوح های فشرده که مرتبط با فعالیت موسسه باشد.

د: هزینه های بازاریابی و تبلیغاتی و نمایشگاهی

Pهزینه های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی برای تولید کالا یا ارائه خدمات که دوره آتی (قبل از بهره برداری)، عرضه میشود. هزینه مزبور ده سال از تاریخ شروع به فروش یا عرضه خدمات به اقساط مساوی مستهلک خواهد شد.

Pهزینه های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی برای شناساندن و معرفی کالا و همچنین عرضه خدمات که مستقیم با فعالیت مؤسسه ارتباط دارد.

Pهزینه بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی به منظور صادرات کالا.

انجام خدمات تحقیقاتی، آموزشی، بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی چنانچه توسط اشخاص دیگر برای مؤسسه انجام میگیرد و طبق قانون و مقررات مشمول کسر مالیات تکلیفی باشد، پذیرش هزینه آن منوط به کسر و واریز مالیات تکلیفی آن به حساب سازمان امور مالیاتی کشور خواهد بود.

9. هزینه های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی موسسه مشروط بر اینکه:

       الف- وجود خسارت محقق باشد.

       ب- موضوع و میزان آن مشخص باشد.

       ج- طبق مقررات قانون یا قراردادهای موجود جبران آن به عهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد.

 

آئین نامه اجرایی احراز شروط سه گانه موضوع بند (9) ماده 148 اصلاحی قانون مالیات های مستقیم (هزینه های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارائی موسسه).

1- اعلام کتبی موضوع خسارت توسط مؤدی (اعلام از اشخاص حقیقی و حقوقی) حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ ایجاد خسارت به فعالیت و دارایی موسسه، همراه با اسناد مدارکی که در اختیار دارد به اداره امور مالیاتی ذیربط.

2- احراز خسارت وارده از سوی اداره امور مالیاتی ذیربط پس از بررسی اسناد و مدارک ارائه شده توسط مؤدی و اطلاعات مکتسبه با توجه به مستندات زیر:

      1-2- گواهی یا تائیدیه خسارت وارده از سوی مراجع ذیصلاح که متولی تشخیص خسارت می باشند و یا هر گونه سند معتبر دیگری که خسارت وارده را تائید نماید.

      2-2- صورتجلسه یا صورتجلساتی که در خصوص ایجاد خسارت توسط مؤدی یا سایر مراجع ذیربط در این زمینه تنظیم گردیده است.

      3-2- قراردادهای بیمه مربوط.

3- خسارت وارده طبق قانون و مقررات یا قراردادهای موجود جبران آن به عهده دیگری نبوده و یا در هر صورت از طریق دیگر جبران نشده باشد.

4- ارائه تعهد کتبی مؤدی مبنی بر اینکه این خسارت از طرف هیچ مرجعی جبران نشده است.

10. هزینه های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار ريال به ازای هر کارگر.

11. ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر اینکه:

       الف- مربوط به فعالیت موسسه باشد.

       ب- احتمال غالب برای لاوصول ماندن آن موجود باشد.

       ج- در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تا زمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود.

12. زبان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از رسیدگی به دفاتر آن ها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال های بعد استهلاک پذیر است.

13. هزینه های جزئی مربوط به محل موسسه که عرفاً به عهده مستاجر است در صورتی که اجاری باشد.

14. هزینه های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.

15. مخارج حمل و نقل.

16. هزینه های ایاب و ذهاب و پذیرایی و انبارداری.

17. حق الزحمه های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق العمل، دلالی، حق الوکاله، حق المشاوره، حق حضور، هزینه حسابرسی و خدمات مالی و اداری و بازرسی، هزینه نرم افزاری، طراحی و استقرار سیستم های مورد نیاز موسسه، سایر هزینه های کارشناسی در ارتباط با فعالیت موسسه و حق الزحمه بازرس قانونی.

18. سود، کارمزد و جریمه هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانک ها، صندوق تعاون و صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و شرکت های واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد.

19. بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولا ظرف یک سال از بین می روند.

20. مخارج تعمیر و نگهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.

21. هزینه های اکتشاف معادن که منجر به بهره برداری نشده باشد.

22. هزینه های مربوط به حق عضویت و حق اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت شرکت.

23. مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مؤدی مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.

24. زبان حاصل از تسعیر ارز بر اساس اصول متداول حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سالهای مختلف از طرف مؤدی.

25. ضایعات متعارف تولید.

26. ذخیره مربوط به هزینه های پرداختنی قابل قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.

Pهزینه های پرداختنی: طبق اصول و موازین حسابداری و طبق اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمدهای همان دوره در پایان سال مالی میبایستی کلیه هزینه های تحقق یافته و پرداخت نشده موسسه برآورد و در حسابهای مربوطه منظور گردد.

 

در پایان سال مالی، بخشی از هزینه ها تحققق یافته ولی صورتحسابی دریافت نشده است و بنا به توافق صورتحساب دو ماهه یا طی یک بازه زمانی که از سال مالی جاری خارج میشود، تحویل میشود، مانند قبض تلفن و دیگر قبوض مصرفی، که تا زمان صدور در دفاتر بستانکار نیز ثبت نمیشود ولی هزینه محقق شده است، در این باب میتوانیم به اندازه تحقق یافته در سال جاری هزینه و ذخیره نمائیم و در سال بعد با رسیدن صورتحساب از محل ذخیره حساب هزینه پرداختنی، پرداخت نمائیم.

P هزینه های محقق شده که به دلایل بعد مسافتی و یا ... صورتحساب آن نرسیده است و در دفاتر بستانکار ثبت شده است، جزء هزینه های پرداختنی نبوده و باید به حساب بستانکار مربوطه ثبت شود.

27. هزینه های قابل قبول مربوط به سالهای قبل که پرداخت یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می یابد.

28. هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی-هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آن ها تا میزان حداکثر پنچ درصد معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) قانون مالیات های مستقیم به ازای هر نفر.

29. ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش (گارانتی) اشخاص حقوقی.

 

تبصره یک ماده 148: هزینه های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد موسسه تشخیص داده می شود و در این ماده پیش بینی نشده است به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی جز هزینه های قابل قبول پذیرفته خواهد شد.

تبصره دو ماده 148: مدیران و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی در صورتیکه دارای شغل موظف در موسسات مذکور باشند، جزء کارکنان موسسه محسوب خواهند شد. ولی در موسساتی که غیر اشخاص حقوقی باشند، حقوق و مزایای صاحب موسسه و اولاد تحت تکفل و همسر نامبرده به استثنای هزینه سفر و فوق العاده مسافرت مربوط به شغل که شامل مقررات جزء (ب) بند (2) این ماده خواهد بود جزء هزینه های قابل قبول منظور نخواهد شد.

تبصره سه ماده 148: در محاسبه مالیات شرکت ها و اتحادیه های تعاونی، ذخایر موضوع بندهای (1) و (2) ماده (15) قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350/03/16 و اصلاحیه های بعدی آن و در مورد شرکت ها و اتحادیه هایی که وضعیت خود را با قانون بخش تعاونی اقتصاد ایران مصوب 1370/06/13 تطبیق داده اند یا بدهند، ذخیره موضوع بند (1) و حق تعاون و آموزش موضوع بند (3) ماده (25) قانون ذکر شده جزء هزینه محسوب می شود.

 

 

نام نویسنده :جاسم پسندیده